Im Jahre 1811 erschien in Paris ein Buch über die Geschichte Napoléons, in latein, für die Schüler:
Epitome
rerum gestarum
a
Neapolione magno
Ad usum studiosae juventutis
Der Autor war Lehrer im Gymnasium von Pontoise (20 km nord-west von Paris).
Hier ein paar Seiten :
Pugna ad Essling (Schlacht von Essling = Aspern)
Pugna ad Wagram (Schlacht von Wagram)
Pax ad Schoenbrunn (Friede Schoenbrunn)
Pugna ad Essling,
Die vigesimâ, secundâ Maii 1809
Primo mane, circa horam quartam, Germani, iterato impetu, copias nostras adorsi sunt ut vicum Essling recuperarent ; et marescallus Massena morae impatiens, in hostem incurrere statuit. Hinc marescallus Lannes post varios motus egregiâ virtute ac diligentiâ peractos, invasit Germanos, eosque deturbavit. Jamque actum erat de exercitu austriaco, quùm supervenit centurio qui nunciavit Neapolio Istrum repentè auctum, fluctibusque volventem arbores et scaphas, pontes notros fregisse et secum abstulisse. Ideò res tormentaria cum magnâ parte equitatûs in dextra fluminis retinebatur.
Hâc auditâ clade, Neapolio copia sistere jussit, pugnaeque campum occupandum et protegendum dedit marescallo Lannes tuenti innibatur, sinistra autem vico Essling. Jamque hostes profligati terga vertebant, quùm ipsi cognoverunt pontes nostros aquis solutos esse : nec illis quidquam dubii remansit de hoc eventu sibi opportuno, quùm jam minui tormentorum nostrorum violentiam, copiasque nostras in unum coire cernerent. Itaque tormenta jam abeuntia in conspectum reduxêre et, ab horâ nonâ usque ad vesperam, omni ope atque opera enixi sunt, ut exercitum nostrum contererent. Sed, quùm nox supervenisset, fracti resistentiâ nostrâ, in priorem stationem reversi sunt.
Ingens fuit eorum jactura, quippè cecidêre hominum duodecim millia et ampliùs. Tres quoque et viginti duces et sexaginta centuriones caesi aut saucii fuêre. Praetereà venit in potestatem nostram marescallus legatus Webert cum mille et quingentis militibus et quatuor signis. È nostris mille et centum desiderati, et tria millia vulnerati. Is verò dolori nostro cumulus accessit, quò marescallo Lannes dextrum femur globo ablatum fuerit. Primo aspectu eum vixisse crediderunt ; sed deindè satis compos animi, in sellâ ad Imperatorem devectus est. Congressus ille desiderio et miseratione plenus fuit. Inter infausti certaminis sollicitudines, Neapolio sese totum dedit amicitae quâ per tot annos fidum illum commilitonem complectebatur ; lacrimisque effusis, ad circumstantes conversus, ait : « Hoc me acerbo casu confici oportuit, ut exercitûs mei curam vel paulisper omitterem ». Hîc marescallus Lannes expiranti similis inter suos defecit ; dein, conspecto Neapolione, ad reversus, Imperatoremque suum amplexus, dixisse constat : « Jam jam à te auferetus qui tui servantissimus, tuaeque amicitiae conscius moritur. » Necille diù medelae superstes fuit, sed paulò post extinctus est, nolensque Neapolio amisit virum qui, tot acceptis vulneribus clarus, totiesque irritâ morte spectandus ad Imperii gloriam plurimùm profecerat.
Posteà, defuncti corpus in patriam defferi, eique justa, cum eximiis honoribus, ab omni Galliâ persolvi, decrevit.
Mox, Danubio magis ac magis exundante, pontes eâ nocte non potuerunt refici. Ideò, die posterâ, Neapolio copias retrocedere jussit, et, trajecto flumine, sese contulit ad ripam sinistram, servatâ et praesidiis protectâ, utrâque pontis fronte.
Pugna ad Wagram
Die sextâ mensis Julii 1809
Nec multò post operam dedimus in reficiendis operibus aquarum impetu subversis, Isterque nequicquàm indignatus jugum recepit. Dux Bertrand flumen tribus pontibus junxit, quorum maximus, sexaginta arcubus constans, tria vehicular, aequatâ fronte, capiebat. Omnes vici qui trans flumen erant, tot propugnaculis muniebantur, ut nemini mens esset Napolionem ea adoriri velle. Ille, varia inter consilia dubius, primâ die mensis Julii stationes transtulit in insulam Loban, diebusque sequentibus aggressus est urbem Inzersdoff quam post atrocem pugnam occupavit. Hinc hostis conterritus aciem aliter instruxit, et in utroque exercitu omnes ad ultimum discrimen parati et intenti stetêre.
Neapolio totam noctem insumpsit in conglobandis viribus ad frontem, iedòque marescallus Massena accessit ad laevam Aderklau, relicto uno duntaxat agmine ad vicum Aspern. Sed marescallus princes Davout jussus est consistere in fronte, ut alas exercitûs nostri firmaret longiùsque extenderet. Dein ipse, à destrâ, ad mediam aciem progressus est, quùm intereà dux Bellegarde Stadelam peteret. Quùm verò copiae quibus hinc Rosemberg, illinc marescallus princeps Davoust praerant, adversùm incessissent, oriente luce, sic proelii signum dedêre. Confestìm eò sese contulit Imperator noster, admotisque duodecim tormentis, aggressus est latera ducis Rosemberg cujus agmen, intra breve temporis punctum, cum multâ strage fusum est à marescallo principe Davoust, et ultra Neusiedel repulsum. Intereà aenea undequaquè fulminare, hostes ordines suos explicare, eorumque ala sinistra multis tormentis confirmari. Dixisses ducem austriacum minùs ad victoriam quàm ad percipiendum è victoriâ fructum decertare. Hoc consilium non latuit Neapolionem qui hunc motum adeò ineptum existimabat, ut insidias suspicatus, aliquandiù distulerit facilem modum undè illas conversiones hosti non tantùm irritas, sed etiam funestas efficeret. Ad ultimùm marescallo Massena praecepit ut oppugnaret vicum ab hoste occupatum, undè frons nostra urgebatur, simulque imperavit marescallo principi Davoust ut progrederetur ad Wagram, dùm dux Macdonald, conjonctus duci Marmont, equitibus opem praestaret.
Inter haec, Neapolio audit ab hoste ferociter oppugnari vicum quem occuverat marescallus Massena, simul deturbatam esse alam sinistram, tormentisque undiquè detonantibus, spatium quod inter Gross-Aspern et Wagram interjacebat, machinis bellicis refertum esse. Neapolio, hoc errore comperto, fructum indè capere festinavit, jussitque duci Macdonald ut irrumperet in hostem cum agminibus Brussiers et Lamarque, dùm sustineretur à praetorianis equitibus, additis sexaginta praetorianorum tormentis et quadraginta è diversis agminibus. Dux Lauriston, qui his centum tormentis praeerat, citato gradu, in Germanos invectus est, nulloque globo emisso citra tormenti jactum, ante hostem constitit. Hîc ita à nobis fulminatum est ut hostium ignis prorsùs siluerit, ingenti strage editâ. Protinùsque dux Macdonald, tympanis proelium jubentibus, strenuè invehitur in hostem cum magnâ parte praetorianorum, quorum agmen frontem suam mutaverat, ut certior fieret hostium ruina. Itaque, puncto temporis, Germani retroferuntur per uniùs leucae spatium. Tunc laevum cornu, periculo in quo versabatur conterritum, celeriter retrocessit. Hinc marescallus Massena in illud impetum fecit, dùm frontis clades, metum et trepidationem per ondines inferret, irritosque faceret motus alae sinistrae in quam marescallus princeps Davout incurrens, perrexit ad Wagram. Horâ decimâ, quisque, vel imperitissimus belli, jam nobis cessisse victoriam arbitrabatur. Ad meridiem dux Oudinot tetendit ad Wagram, ut auxiliaretur marescallo Davoust cuir res optimè cesserat. Continuò hostes terga verterunt, et priusquàm nox fieret, ex oculis evanuêre.
Haec fuit pugna ad Wagram, res maximi momenti et in omne aevum memoranda, in quâ quadringenta millia hominum, cum mille et quingentis tormentis, inter se dimicavêre in campo à Germanis per plures menses munito, spectato, et ritè explorato ! Decem signa, quadraginta tormenta, duo et viginti captivorum millia, inter quos quadraginta centuriones, plurimi duces et tribuni, hoc certamine parta fuêre. Campi undiquè cadaveribus strati, inter quae nonnulli praefecti noscitabantur : sed haec fuit praecipua hujus victoriae laus, quod nempè ad sexaginta millia imminutus fuerit hostium numerus, cùm ante pugnam ducentis ferè millibus hominum constaret. Sed nostrorum quoque non levis jactura fuit, etenim circiter mille et quingenti militum cecidêre, et quatuor millia saucii fuêre. Illud verò notandum fuit in eo certamine, quòd utriusque exercitûs agmina, paucis duntaxat leucis à Vindobonâ dimicarent, undè immensa civium multitudo collium juga, templorum turres tectaque aedium conscenderat, cruenti discriminis aleam contemplatura.
Pax ad Schoenbrunn,
Die decimà quartâ Octobris 1809.
Tandem instrumentum pacis scriptum est Schoenbrunn, non sine magnâ omnium laetitiâ quam brevi exceptura erat nova et insperata rerum series, juncto inter Austriae et Galliae Imperatores alto sanguine, ad aeternam utriusque gentis concordiam.
Epitome
rerum gestarum
a
Neapolione magno
Ad usum studiosae juventutis
Der Autor war Lehrer im Gymnasium von Pontoise (20 km nord-west von Paris).
Hier ein paar Seiten :
Pugna ad Essling (Schlacht von Essling = Aspern)
Pugna ad Wagram (Schlacht von Wagram)
Pax ad Schoenbrunn (Friede Schoenbrunn)
Pugna ad Essling,
Die vigesimâ, secundâ Maii 1809
Primo mane, circa horam quartam, Germani, iterato impetu, copias nostras adorsi sunt ut vicum Essling recuperarent ; et marescallus Massena morae impatiens, in hostem incurrere statuit. Hinc marescallus Lannes post varios motus egregiâ virtute ac diligentiâ peractos, invasit Germanos, eosque deturbavit. Jamque actum erat de exercitu austriaco, quùm supervenit centurio qui nunciavit Neapolio Istrum repentè auctum, fluctibusque volventem arbores et scaphas, pontes notros fregisse et secum abstulisse. Ideò res tormentaria cum magnâ parte equitatûs in dextra fluminis retinebatur.
Hâc auditâ clade, Neapolio copia sistere jussit, pugnaeque campum occupandum et protegendum dedit marescallo Lannes tuenti innibatur, sinistra autem vico Essling. Jamque hostes profligati terga vertebant, quùm ipsi cognoverunt pontes nostros aquis solutos esse : nec illis quidquam dubii remansit de hoc eventu sibi opportuno, quùm jam minui tormentorum nostrorum violentiam, copiasque nostras in unum coire cernerent. Itaque tormenta jam abeuntia in conspectum reduxêre et, ab horâ nonâ usque ad vesperam, omni ope atque opera enixi sunt, ut exercitum nostrum contererent. Sed, quùm nox supervenisset, fracti resistentiâ nostrâ, in priorem stationem reversi sunt.
Ingens fuit eorum jactura, quippè cecidêre hominum duodecim millia et ampliùs. Tres quoque et viginti duces et sexaginta centuriones caesi aut saucii fuêre. Praetereà venit in potestatem nostram marescallus legatus Webert cum mille et quingentis militibus et quatuor signis. È nostris mille et centum desiderati, et tria millia vulnerati. Is verò dolori nostro cumulus accessit, quò marescallo Lannes dextrum femur globo ablatum fuerit. Primo aspectu eum vixisse crediderunt ; sed deindè satis compos animi, in sellâ ad Imperatorem devectus est. Congressus ille desiderio et miseratione plenus fuit. Inter infausti certaminis sollicitudines, Neapolio sese totum dedit amicitae quâ per tot annos fidum illum commilitonem complectebatur ; lacrimisque effusis, ad circumstantes conversus, ait : « Hoc me acerbo casu confici oportuit, ut exercitûs mei curam vel paulisper omitterem ». Hîc marescallus Lannes expiranti similis inter suos defecit ; dein, conspecto Neapolione, ad reversus, Imperatoremque suum amplexus, dixisse constat : « Jam jam à te auferetus qui tui servantissimus, tuaeque amicitiae conscius moritur. » Necille diù medelae superstes fuit, sed paulò post extinctus est, nolensque Neapolio amisit virum qui, tot acceptis vulneribus clarus, totiesque irritâ morte spectandus ad Imperii gloriam plurimùm profecerat.
Posteà, defuncti corpus in patriam defferi, eique justa, cum eximiis honoribus, ab omni Galliâ persolvi, decrevit.
Mox, Danubio magis ac magis exundante, pontes eâ nocte non potuerunt refici. Ideò, die posterâ, Neapolio copias retrocedere jussit, et, trajecto flumine, sese contulit ad ripam sinistram, servatâ et praesidiis protectâ, utrâque pontis fronte.
Pugna ad Wagram
Die sextâ mensis Julii 1809
Nec multò post operam dedimus in reficiendis operibus aquarum impetu subversis, Isterque nequicquàm indignatus jugum recepit. Dux Bertrand flumen tribus pontibus junxit, quorum maximus, sexaginta arcubus constans, tria vehicular, aequatâ fronte, capiebat. Omnes vici qui trans flumen erant, tot propugnaculis muniebantur, ut nemini mens esset Napolionem ea adoriri velle. Ille, varia inter consilia dubius, primâ die mensis Julii stationes transtulit in insulam Loban, diebusque sequentibus aggressus est urbem Inzersdoff quam post atrocem pugnam occupavit. Hinc hostis conterritus aciem aliter instruxit, et in utroque exercitu omnes ad ultimum discrimen parati et intenti stetêre.
Neapolio totam noctem insumpsit in conglobandis viribus ad frontem, iedòque marescallus Massena accessit ad laevam Aderklau, relicto uno duntaxat agmine ad vicum Aspern. Sed marescallus princes Davout jussus est consistere in fronte, ut alas exercitûs nostri firmaret longiùsque extenderet. Dein ipse, à destrâ, ad mediam aciem progressus est, quùm intereà dux Bellegarde Stadelam peteret. Quùm verò copiae quibus hinc Rosemberg, illinc marescallus princeps Davoust praerant, adversùm incessissent, oriente luce, sic proelii signum dedêre. Confestìm eò sese contulit Imperator noster, admotisque duodecim tormentis, aggressus est latera ducis Rosemberg cujus agmen, intra breve temporis punctum, cum multâ strage fusum est à marescallo principe Davoust, et ultra Neusiedel repulsum. Intereà aenea undequaquè fulminare, hostes ordines suos explicare, eorumque ala sinistra multis tormentis confirmari. Dixisses ducem austriacum minùs ad victoriam quàm ad percipiendum è victoriâ fructum decertare. Hoc consilium non latuit Neapolionem qui hunc motum adeò ineptum existimabat, ut insidias suspicatus, aliquandiù distulerit facilem modum undè illas conversiones hosti non tantùm irritas, sed etiam funestas efficeret. Ad ultimùm marescallo Massena praecepit ut oppugnaret vicum ab hoste occupatum, undè frons nostra urgebatur, simulque imperavit marescallo principi Davoust ut progrederetur ad Wagram, dùm dux Macdonald, conjonctus duci Marmont, equitibus opem praestaret.
Inter haec, Neapolio audit ab hoste ferociter oppugnari vicum quem occuverat marescallus Massena, simul deturbatam esse alam sinistram, tormentisque undiquè detonantibus, spatium quod inter Gross-Aspern et Wagram interjacebat, machinis bellicis refertum esse. Neapolio, hoc errore comperto, fructum indè capere festinavit, jussitque duci Macdonald ut irrumperet in hostem cum agminibus Brussiers et Lamarque, dùm sustineretur à praetorianis equitibus, additis sexaginta praetorianorum tormentis et quadraginta è diversis agminibus. Dux Lauriston, qui his centum tormentis praeerat, citato gradu, in Germanos invectus est, nulloque globo emisso citra tormenti jactum, ante hostem constitit. Hîc ita à nobis fulminatum est ut hostium ignis prorsùs siluerit, ingenti strage editâ. Protinùsque dux Macdonald, tympanis proelium jubentibus, strenuè invehitur in hostem cum magnâ parte praetorianorum, quorum agmen frontem suam mutaverat, ut certior fieret hostium ruina. Itaque, puncto temporis, Germani retroferuntur per uniùs leucae spatium. Tunc laevum cornu, periculo in quo versabatur conterritum, celeriter retrocessit. Hinc marescallus Massena in illud impetum fecit, dùm frontis clades, metum et trepidationem per ondines inferret, irritosque faceret motus alae sinistrae in quam marescallus princeps Davout incurrens, perrexit ad Wagram. Horâ decimâ, quisque, vel imperitissimus belli, jam nobis cessisse victoriam arbitrabatur. Ad meridiem dux Oudinot tetendit ad Wagram, ut auxiliaretur marescallo Davoust cuir res optimè cesserat. Continuò hostes terga verterunt, et priusquàm nox fieret, ex oculis evanuêre.
Haec fuit pugna ad Wagram, res maximi momenti et in omne aevum memoranda, in quâ quadringenta millia hominum, cum mille et quingentis tormentis, inter se dimicavêre in campo à Germanis per plures menses munito, spectato, et ritè explorato ! Decem signa, quadraginta tormenta, duo et viginti captivorum millia, inter quos quadraginta centuriones, plurimi duces et tribuni, hoc certamine parta fuêre. Campi undiquè cadaveribus strati, inter quae nonnulli praefecti noscitabantur : sed haec fuit praecipua hujus victoriae laus, quod nempè ad sexaginta millia imminutus fuerit hostium numerus, cùm ante pugnam ducentis ferè millibus hominum constaret. Sed nostrorum quoque non levis jactura fuit, etenim circiter mille et quingenti militum cecidêre, et quatuor millia saucii fuêre. Illud verò notandum fuit in eo certamine, quòd utriusque exercitûs agmina, paucis duntaxat leucis à Vindobonâ dimicarent, undè immensa civium multitudo collium juga, templorum turres tectaque aedium conscenderat, cruenti discriminis aleam contemplatura.
Pax ad Schoenbrunn,
Die decimà quartâ Octobris 1809.
Tandem instrumentum pacis scriptum est Schoenbrunn, non sine magnâ omnium laetitiâ quam brevi exceptura erat nova et insperata rerum series, juncto inter Austriae et Galliae Imperatores alto sanguine, ad aeternam utriusque gentis concordiam.
Kommentar